बंदर आणि मासळी उतरवण्याचे केंद्र

हाराष्ट्र राज्याला एकूण 877.97 किमी लांबीचा सागरी किनारा लाभला असून केंद्र/राज्य शासनामार्फत मच्छिमारांना बंदरे, जेट्टी व इतर मुलभूत सूविधा पुरविण्यासाठी खालील योजनेंतर्गत कामे हाती घेण्यात आली आहेत.

केंद्र पुरस्कृत योजना

केंद्र पुरस्कृत योजनेअंतर्गंत आनंदवाडी, जि. सिंधुदुर्ग येथे मत्स्यबंदर बांधणे व ससून गोदी मत्स्यबंदराचे अत्याधुनिकरण करणे ही कामे महाराष्ट्र मत्स्योद्योग विकास महामंडळ, मुंबई यांचे मार्फत प्रगतिपथावर आहेत. कंरजा जि. रायगड येथे मत्स्यबंदर बांधणे व मिरकरवाडा टप्पा-2 हे काम महाराष्ट्र मेरीटाईम बोर्ड मुंबई यांचेमार्फत कामे महाराष्ट्र मत्स्योद्योग विकास महामंडळास हस्तांतरीत करण्यात आली असून सदर कामे महाराष्ट्र मत्स्योद्योग विकास महामंडळ, मुंबई (MFDC) यांचे मार्फत राबविण्यात येत आहेत.

नाबार्ड ग्रामीण पायाभूत विकास निधी योजना (RIDF)

नाबार्ड मार्फत ग्रामीण पायाभूत विकास निधी(RIDF) योजनेंत मासे उतरविण्याच्या केंद्रावर मच्छिमारांना मुलभूत सुविधा पुरविणे करीता राज्य शासनास कर्ज उपलब्ध करून देण्यात येते. यामध्ये नाबार्ड कर्ज हिस्सा प्रकल्प किंमतीच्या ९५% असता तरी उर्वरीत ५% हिस्सा राज्य शासनाकडून उपलब्ध करून देण्यात येतो.

नाबार्ड (RIDF) टप्पा-22

सदरच्या योजनेअंतर्गत रु. 63.16 कोटी इतक्या रक्कमेच्या एकुण 7 कामांना शासन पत्र मत्स्यवि-2017/ प्र.क्र.45/ पदूम, दि. 23/02/2017 अन्वये प्रशासकीय मान्यता प्राप्त झाली आहे. सदरच्या कामांची कार्यान्वयीन यंत्रणा म्हणून आयुक्त मत्स्यव्यवसाय कार्यालय, मुंबई काम करते.
सद्यस्थितीत मंजूर ७ कामांपैकी पाचुबंदर, ता. वसई, जि. पालघर दिवाळे गाव, ता. बेलापूर,जि. ठाणे, बोर्ली मांडला, ता. मुरुड, जि. रायगड व बोऱ्या, ता. गुहागर, जि.रत्नागिरी ही 4 कामे पूर्ण झाली आहेत, विजयदुर्ग, ता. देवगड, जि. सिंधुदूर्ग हे काम प्रगतीपथावर आहेत आणि चिंबई ता. अंधेरी जि. मुबई उपनगर येथील जेट्टी व रॅम्प (उतरता धक्का) चे काम पूर्ण झाल्यावर अंशत: रद्द करण्यात आले असून मेढा ता. मालवण जि.सिंधुदुर्ग हा प्रकल्प मरीन पार्क च्या बफर झोन मध्ये येत असल्याने ना-हरकत प्रमाणपत्र अप्राप्त असल्याने पूर्णत: रद्द करण्यात आले आहे.

ब. नाबार्ड (RIDF) टप्पा-23

सदरच्या योजनेंतर्गत रू. 51.37 कोटी इतक्या रक्कमेच्या एकूण ५ कामांना शासन निर्णय क्र. मत्स्यवि-1117/प्र.क.37/पदुम-14 दि.6/3/2018 प्रशासकिय मान्यता प्राप्त झाली आहे. सदरच्या कामांची कार्यान्वयीन यंत्रणा म्हणून आयुक्त मत्स्यव्यवसाय कार्यालय, मुंबई काम करते.
सद्यस्थितीत मंजूर 5 कामांपैकी राजपुरी ता.मुरूड जि.रायगड, दिघी ता.श्रीवर्धन जि.रायगड, ही 2 कामे पूर्ण झाली असून वेलदुर ता.गूहागर जि.रत्नागिरी व धाकटी डहाणू, ता. डहाणू, जि. पालघर, ही 2 कामे प्रगतीपथावर आहेत. तर जुहु मोरगाव ता. अंधेरी जि. मुंबई उपनगर हे काम मिलिटरी वायरलेस सर्वेलंस प्रोटेक्टेड झोन क्षेत्रात येत असल्याने रद्द करण्यात आले आहे.

क. नाबार्ड (RIDF) टप्पा-24

सदरच्या योजनेंतर्गत रू. 79.21 कोटी इतक्या रक्कमेचे एकूण 2 कामांना प्रशासकिय मान्यता शासन निर्णय क्र. मत्स्यवि-1117/प्र.क.86/पदुम-14 दि.27/12/2018 रोजी प्राप्त झाली आहे. सदरच्या कामांची कार्यान्वयीन यंत्रणा म्हणून आयुक्त मत्स्यव्यवसाय कार्यालय, मुंबई काम करते. सद्यस्थितीत मंजूर कामांपैकी नांदगांव ता.मुरूड जि.रायगड हे काम पूर्ण झाले असून नवाबाग ता.वेंगुर्ला जि. सिंधुदूर्ग हे काम प्रगतीपथावर आहे.

राष्ट्रीय कृषि विकास योजना (RKVY)

या कामांकरीता १००% निधी राष्ट्रीय कृषी विकास योजनेतर्गत उपलब्ध करून देण्यात येतो. सदरच्या योजनेंतर्गत रू. 107.00 कोटी इतक्या रक्कमेचे एकूण 6 कामांना शासन निर्णय क्र. मत्स्यवि-1117/प्र.क.61/पदुम-14 दि.23/2/2017 अन्वये प्रशासकिय मान्यता प्राप्त झाली आहे. सदरच्या कामांची कार्यान्वयीन यंत्रणा म्हणून आयुक्त मत्स्यव्यवसाय कार्यालय, मुंबई काम करते. सद्यस्थितीत मढ तळपशा, ता. अंधेरी, जि. मुंबई उपनगर, मुर्बे ता.जि.पालघर, उत्तन पातान व उत्तन भातोडी, ता. जि. ठाणे ही चार कामे पूर्ण झाली आहेत. वरेडी, ता. पेण, जि. रायगड हे काम स्थानिक मच्छिमारांच्या विरोधामुळे रद्द करण्यात आले तसेच बुरोंडी, ता. दापोली, जि. रत्नागिरी या कामाचे प्रशासकीय मान्यतेच्या रक्कमेमध्ये ब्रेक वॉटर करणेचे काम करणे शक्य नसल्यामुळे सदर काम रद्द करण्यात आले आहे.

निलक्रांती योजना

सदरच्या योजनेंतर्गत रू. 8.00 कोटी इतक्या रक्कमेचे बोडणी ता. अलिबाग, जि. रायगड या कामास शासन निर्णय क्र. मत्स्यवि-2016/प्र.क.159/पदुम-13 दि.06/3/2017 रोजी प्रशासकिय मान्यता प्राप्त झाली असून या कामाची कार्यान्वयीन यंत्रणा म्हणून आयुक्त मत्स्यव्यवसाय कार्यालय, मुंबई काम करते. सद्यस्थितीत हे काम 90% पूर्ण झाले असून उर्वरीत प्रगतीपथावर आहे.

मत्स्यव्यवसाय क्षेत्रातील पायाभूत विकास निधी योजना (FIDF)

केंद्र शासनामार्फत नाबार्डकडून मत्स्यव्यवसाय क्षेत्रातील पायाभूत विकास (Fisheries and Aquaculture Infrastructure Fund-FIDF) या योजनेंतर्गत रू.961.22 कोटी इतक्या रक्कमेच्या 5 कामांना शासन निर्णय क्र. मत्स्यवि-1120/ प्र.क्र.25/ पदुम-14 दि.6/6/2023 अन्वये प्रशासकिय मान्यता प्राप्त झाली आहे.
या योजनेंतर्गत केंद्र शासनाकडून पाच कामांची मिळून रू.७१६.५४ कोटीचे कर्ज राज्य शासनास उपलब्ध करून देण्यात येणार असून उर्वरीत निधी राज्य शासनाकडून उपलब्घ करून देण्यात येणार आहे.
सदरची कामे महाराष्ट्र मेरीटाईम बोर्ड, मुंबई यांचे मार्फत राबविण्यात येत आहेत. जीवना ता. श्रीवर्धन जि. रायगड, हर्णे, ता.दापोली, साखरीनाटे ता. राजापूर, जि. रत्नागिरी ही 3 कामे प्रगतीपथावर असून उर्वरीत भरडखोल ता.श्रीवर्धन, जि. रायगड आणि सातपाटी ता.पालघर, जि. पालघर या कामांना सुधारीत प्रशासकीय मान्यता मिळण्याची कार्यवाही शासनस्तरावर सुरू आहे.

प्रधानमंत्री मत्स्यसंपदा योजना-(PMMSY)

या कामांना राज्य व केंद्र शासनामार्फत निधी उपलब्ध करून देण्यात येणार आहे. या योजनेंतर्गत रू. 114.26 कोटी इतक्या रक्कमेचे एकूण 9 कामांना केंद्र शासन नि. क्र.j-01012/27/2022-fy दि.31/3/2022 अन्वये प्रशासकिय मान्यता मिळालेली आहे.
मंजूर कामांपैकी १.दांडी मकरेबाग ता.मालवण जि. सिंधूदूर्ग, २.तारामुंबरी ता.देवगड जि. सिंधूदूर्ग, ३.कोर्लई ता.मुरुड, जि. रायगड, ४.दाभोळ ता. दापोली जि. रत्नागिरी, ५.पालशेत ता.गुहागर जि. रत्नागिरी, ६.असगोली ता.गुहागर जि. रत्नागिरी व ७.बुधल, ता. गुहागर, जि. रत्नागिरी ही ७ कामे महाराष्ट्र मत्स्योद्योग विकास महामंडळ, मुंबई यांचे स्तरावरून कार्यान्वीत करण्यात येत आहेत. या कामांना पर्यावरणपूरक परवानग्या प्राप्त झाल्या असून सदर कामे दि.31.03.2026 पर्यंत पूर्ण करण्याचे नियोजन आहे.
उर्वरीत २ कामे शिरोडा ता.वेंगुर्ला, जि. सिंधूदूर्ग व रेवदांडा, ता. अलिबाग, जि. रायगड ही महाराष्ट्र मेरीटाइम बोर्ड, मुंबई यांचे स्तरावरून कार्यान्वीत करण्यात येत आहेत. या कामांना पर्यावरणपूरक परवानग्या प्राप्त झाल्या असून या कामांना सुधारीत प्रशासकीय मान्यता मिळण्याची कार्यवाही शासनस्तरावर सुरू आहे.

नविन कामे
विभाग
सागरी मत्स्यव्यवसाय